Udar mózgu jest jednym z najbardziej niepokojących zdarzeń medycznych. Szybkie rozpoznanie i natychmiastowa reakcja mogą być kluczowe dla uratowania życia i zmniejszenia długotrwałych powikłań. Jak rozpoznać udar mózgu oraz jak odpowiednio zareagować jeśli zauważysz symptomy udaru u kogoś? Dowiesz się tego z poniższego tekstu. Niewątpliwie każdy zna termin "udar mózgu", jednak nie każdy wie czym dokładnie jest i jakie są jego przyczyny. Miliony osób jest sparaliżowanych właśnie z powodu przebytego udaru. Zaraz po raku jest on jednym z najgorszych schorzeń i może doprowadzić do inwalidztwa a nawet śmierci. Udar to stan gdz O tym, czym jest udar, jak rozpoznać jego objawy i co robić kiedy je zauważymy, opowiedział nam w Dzień Dobry TVN dr hab. n. med. Adam Kobayashi. Udar mózgu. Przyczyny, objawy i leczenie. Udar mózgu - to trzecia, po chorobach serca i nowotworach, przyczyna śmierci. To kiedy wróci sprawność ręki po udarze mózgu zależy od wielu czynników, których część została opisana w tym artykule. Czas trwania rehabilitacji ręki. PROGRAMY REHABILITACJI | FORMULARZ REZERWACJI TURNUSU Udar mózgu, którego przyczyną jest zamknięcie naczynia krwionośnego, to udar niedokrwienny, który stanowi zdecydowaną większość (ok. 80%) udarów. W przypadku wystąpienia choroby niezwykle ważna jest szybka reakcja i natychmiastowe rozpoczęcie leczenia. Ryzyko udaru mózgu oraz zawału można skutecznie ograniczać. Zdjęcie przedstawia wyjaśnienie pisemne czy jest TIA (pl.123rf.com) TIA jest tymczasową przerwą dopływu tlenu do mózgu. Niedobór tlenu w tkance mózgowej sprawia, że komórki mózgowe nie mogą funkcjonować, co powoduje różne objawy. spis treści. 1. TIA a udar mózgu. 2. Objawy przemijającego ataku niedokrwiennego. 3. Udar jest zdarzeniem nagłym, które niesie ze sobą długotrwałe konsekwencje. Następstwami tej choroby są zazwyczaj niedowłady kończyn (zwykle jednej połowy ciała), zaburzenia mowy, widzenia czy czucia. U części chorych (20-40%) w ciągu kilku-kilkunastu tygodni od udaru występuje wzmożone napięcie mięśniowe (spastyczność). Dr n. med. Małgorzata Dec-Ćwiek, specjalista Udar mózgu to choroba, która nagle w przeciągu kilku minut może wywrócić nasze dotychczasowe życie do góry nogami. Codziennie spotykam się z osobami, które w ciągu bardzo krótkiego czasu z zupełnie sprawnych i normalnych ludzi zamieniają się w osoby, które nie potrafią samodzielnie wstać z łóżka, a samodzielne pójście od Dwa razy do roku spotykamy się, by przedstawić wyniki naszych badań i o nich podyskutować. To bardzo twórcze spotkania, przyjeżdża na nie ok. 50 naukowców zajmujących się udarem mózgu. Badania genetyczne prowadzone w naszej klinice są ukierunkowane głównie na udar mózgu, ale też na chorobę Alzheimera i stwardnienie boczne zanikowe. Udar ma miejsce, kiedy zaburzony jest dopływ krwi do pewnych obszarów mózgu. Udar jest charakteryzowany jako masywne lub nagłe zaburzenie funkcjonowania mózgu i może prowadzić do poważnych i trwałych uszkodzeń mózgu. Udary są powodowane albo przez zablokowanie tętnicy mózgu (udar niedokrwienny), albo przez krwawienie do mózgu D1KShT. Udar mózgu jest częstą przyczyną niepełnosprawności, zmiany dotychczasowego trybu życia i powodem reorganizacji struktur rodzinnych, a także wyzwaniem ekonomicznym i z zaplecza społecznego. Niniejszy artykuł ma za zadanie w sposób rzetelny przybliżyć osobom szukającym informacji w temacie udaru, zagadnienia z którymi większość z nich się spotka. Obszar zainteresowania opieką i rehabilitacją po udarze jest bardzo powszechny wśród populacji rodzin dotkniętych tą chorobą we własnym otoczeniu. Artykuł nakreśla szkic różnych zagadnień związanych z tematyką udaru. (Zapoznaj się wpierw z notą umieszczoną na dole artykułu). Struktura artykułu: Udar mózgu – czym jest? Pierwsza pomoc przy udarze Objawy wczesne i późne udaru mózgu Leczenie farmakologiczne Rehabilitacja stacjonarna i domowa w udarze mózgu Udar mózgu – opieka we wczesnej fazie Udar mózgu – czym jest? Klasyfikacja udaru mózgu według wytycznych ICD-10 numerowana jest jako: Powiązane z nim są: "Następstwa udaru nie określonego jako krwotoczny czy zawałowy". Można wyróżnić też zespoły zawałowe: pnia mózgu ( i móżdżku ( Zajęcie tych ostatnich struktur również daje obraz kliniczny udaru, według przypisanej tym strukturom funkcji fizjologicznej (głownie apraksja i trudności w koordynacji ruchu / niezborność ruchowa). Pamiętać należy, że do udaru mózgu ściśle przylega klasyfikacja oparta o zaburzenia i choroby naczyniowe. Zawał mózgu jest trzecią co do częstości przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych. Oczywiście, zakres ustaleń po uzyskaniu wyników badań może wykraczać poza udar, czyli odnosić się do przyczyn pierwotnych i wtórnych ostatecznego obrazu incydentu udarowego. Również wtedy odwołujemy się do klasyfikacji chorób ICD-10. Czas powstania pierwszych objawów, stopień nasilania się i moment wdrożenia leczenia jest kluczowy dla rokowań. Dostęp do czynności ratujących życie i zdrowie pozwala ustalić rokowania na jak najmniej zaawansowanym chorobowo poziomie. Choroby współistniejące są istotne dla możliwości doprowadzania pacjenta do stanu optymalnego na skutek naruszonej homeostazy (równowagi czynności życiowych). Obraz kliniczny pacjenta po przebytym udarze może być różny. Nie mniej udar mózgu jest stanem zagrożenia życia. W pierwszej kolejności ratuje się pacjenta, jednak jednocześnie ma się na uwadze minimalizowanie późniejszych następstw udaru (tzw. okno terapeutyczne dla farmakologii i chirurgii). Niestety, na skutek stopnia zaawansowania zatoru (udar niedokrwienny – ICD-10: lub wynaczynnienia krwi (udar krwotoczny – ICD-10: może dojść do nawet do głębokiej niepełnosprawności i całkowitej zależności od innych. Późniejsza rehabilitacja jest ważna dla poprawy jakości życia i poziomu sprawności. Głównym wymiarem mającego miejsce udaru jest niedotlenienie tkanek na skutek upośledzenia dostaw tlenu i glukozy do żywych komórek mózgu. Przyjmuje się, że odporność całkowita komórki nerwowej na brak zaopatrzenia w niezbędne do życia pierwiastki wynosi – 4 minuty. Diagnostycznie i terapeutycznie odnosimy się do: obszaru niedotlenienia mózgu, ucisku na tkanki (udar krwotoczny), poziomu zajęcia tętnic, chorób współistniejących, które zdążyły już spustoszyć organizm (np. cukrzyca, migotanie przedsionków, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie, profil lipidowy / otyłość), i in. Tzw. lekki udar (TIA), czyli przemijający atak niedokrwienny, jest najlżejszą jakościowo postacią udaru mózgu, nie mniej powinien budzić poważne obawy, gdyż wskazuje na potencjalnie silniejszy udar w przyszłości. Jeżeli rodzina stwierdza zmiany w zachowaniu i sprawności chorego, które ustępują w czasie do 24 godzin, nie powinna nawet wtedy rezygnować ze zgłoszenia się do lekarza lub na pogotowie w celu przystąpienia do właściwej diagnostyki (patrz niżej: Oznaki następującego udaru). "W 2014 roku w województwie [pomorskim – przyp.] odnotowano 4,47 tys. hospitalizacji z powodu rozpoznań, zakwalifikowanych jako Udar niedokrwienny mózgu (..), co stanowiło 53,3% wszystkich hospitalizacji z powodu rozpoznań, które zakwalifikowano do grupy Choroby układu nerwowego (neurologiczne wieku podeszłego). Liczba hospitalizacji na 100 tys. mieszkańców wyniosła 194,3 i była to 12 wartość wśród województw. Z kolei liczba hospitalizacji w przeliczeniu na 100 tys. dorosłych 65+ wyniosła 987,0, a w przeliczeniu na 100 tys. dorosłych 80+ 1 842,5." - Źródło: Ministerstwo Zdrowia, Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie chorób układu nerwowego (neurologicznych wieku podeszłego) dla województwa pomorskiego. Dla porównania – z powodu Krwotoku śródczaszkowego domózgowego, hospitalizowanych było 7,2% pacjentów, wg przyjętych powyżej kryteriów statystycznych i sprawozdawczych. Widać, że udar niedokrwienny jest domeną ludzi w wieku senioralnym (starszych). Pierwsza pomoc przy udarze Jakie oznaki powinny budzić niepokój opiekunów? Na co dzień opiekując się osobą starszą (np. mężem, matką) istotne jest dla nas poczucie wydolności opiekuńczej. Opieka przychodzi nam naturalnie, instynktownie, często z poczucia obowiązku i według przekonania co do wartości, że najlepiej seniorowi będzie w domu. Czy jednak staramy się zapobiegać udarowi u seniora, który jest przecież narażony na załamanie stanu zdrowia z różnych powodów? Udar mózgu następuje powoli lub nagle, intensywnie lub łagodnie. Czynnikiem, który wywołuje udar może być np.: nie tak prozaiczna w wieku senioralnym – defekacja (na sedesie lub na basenie w łóżku). Wzrost ciśnienia krwi, może np. uwolnić materiał zatorowy, szczególnie jeśli występuje miażdżyca. Przyczyn może być wiele, jednak musi być ku nim podłoże w organizmie lub gdy siła zewnętrza, np. urazowa (szeroko pojęta) przybiera szczególny charakter. Oznaki następującego udaru: zaburzenia symetrii twarzy (ruchowe i w spoczynku) osłabiona kończ Udar mózgu uznawany jest w szczególności za chorobę osób starszych. Średni wiek występowania udarów mieści się pomiędzy 65 rokiem życia 70. Jesteśmy społeczeństwem starzejącym się, dlatego procent zachorowań stale rośnie. Obecnie w Polsce udar mózgu dopada 80 tys. osób rocznie, z czego aż 30 tys. umiera w ciągu miesiąca. Dodatkowo 5% wszystkich chorujących stanowią młodzi ludzie pomiędzy 20 a 35 rokiem życia. Niestety i te statystyki wyglądają coraz gorzej – z roku na rok wzrasta ilość młodych osób z udarem mózgu. Jak rozpoznać udar mózgu Objawy udaru mózgu uzależnione są od tego, w którym obszarze mózgu wystąpiło uszkodzenie. Mogą pojawiać się zaburzenia związane ze wzrokiem, np. podwójne widzenie, ograniczone pole widzenia lub jego zupełna utrata (najczęściej w jednym oku). Osłabienie mięśni języka i gardła, które powodują trudności z mówieniem i połykaniem pokarmu. Niewyraźna mowa jest bardzo charakterystycznym objawem udaru. Może wystąpić również niedowład mięśni twarzy i równie charakterystyczne opadanie kącika ust. Wśród objawów pojawiają się także problemy z równowagą i koordynacją ruchów, osłabienie kończyny dolnej lub górnej lub obydwu jednocześnie, uczucie drętwienia jednej połowy ciała. W przypadku bardzo rozległego udaru może nastąpić całkowita utrata przytomności lub senność, dezorientacja. Krwotoki podpajęczynówkowe mogą objawiać się również bardzo intensywnym bólem głowy. Udar mózgu – przyczyny Udar to uszkodzenie lub obumarcie części mózgu na skutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Wyróżnia się dwa typy udaru mózgu: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny jest specyficzny dla osób starych. Z kolei udar krwotoczny może dotyczyć także osób w młodszym wieku. Udar niedokrwienny mózgu Przyczyną udaru niedokrwiennego jest w szczególności odkładanie się cholesterolu w ściankach naczyń krwionośnych. Cholesterol tworząc tzw. blaszki miażdżycowe doprowadza do miażdżycy, czyli stopniowego zatykania się światła tętnicy, aż do całkowitego jej zatkania. Zatory mogą być również spowodowane przez skrzepliny powstałe w sercu lub w żyłach kończyn. W konsekwencji dochodzi do niedrożności tętnicy, która zaopatruje mózg w krew. Krew przestaje przez nią przepływać lub przepływa w zbyt małych ilościach. Ze względu na to tkanka mózgowa nie jest zaopatrywana w odpowiednią ilość substancji odżywczych, koniecznych do życia i prawidłowego funkcjonowania. Udar krwotoczny mózgu Przyczyną udaru krwotocznego jest pęknięcie ściany tętnicy mózgowej i wylew krwi z naczynia. Udar krwotoczny ma dwojakie konsekwencje dla mózgu. Po pierwsze, w wyniku pęknięcia ściany tętnicy, krew nie dopływa i nie odżywia okolic zaopatrywanych przez daną tętnicę. Po drugie podczas udaru krwotocznego wypływająca z pękniętego naczynia krew zalewa i niszczy sąsiednie tkanki nerwowe. Podnosi się również ciśnienie tętnicze czaszki, co zaburza prawidłowe funkcjonowanie całego mózgu. Udary krwotoczne dodatkowo dzieli się na dwa typy: krwotoki śródmózgowe i krwotoki podpajęczynówkowe. Krwotoki śródmózgowe są konsekwencją źle leczonego lub w ogóle nieleczonego nadciśnienia tętniczego. Zlokalizowane są wewnątrz mózgu. Krwotoki podpajęczynówkowe wynikają z wad ściany naczynia i pęknięcia większego tętniaka lub naczyniaka. W tym przypadku uszkodzone naczynia znajdują się na powierzchni mózgu. Udary niedokrwienne są zdecydowanie poważniejsze i rokują słabiej niż udary niedokrwienne. Zdecydowanie częściej też kończą się śmiercią. Wynika to z bardzo ograniczonych możliwości leczenia krwotoków. Skutki udaru mózgu Skutki udaru mózgu mogą być bardzo rozległe. W dużej mierze wiążą się z upośledzeniem funkcji ruchowych (upośledzenie równowagi, koordynacji, pionizacji, niemożność wykonywania czynnego ruchu celowego). Udar może doprowadzić również do całkowitej utraty władzy w kończynach, utraty mowy, widzenia, rozumienia mowy. Jedynie 7% pacjentów po udarze jest w stanie korzystać z toalety bez specjalnych udogodnień, aż 65% wymaga pomocy przy chodzeniu, a 29% przy mówieniu. W bardzo wielu przypadkach udar bardzo poważnie zagraża życiu lub prowadzi do śmierci. Najnowsze Aleksandra Tchórzewska Pacjent po ostrym udarze mózgu powrócił do zdrowia. Wielki sukces polskich lekarzy! „Mowa wróciła, lepiej czułem swoje usta, prawa ręka znowu dobrze pracowała. Jeszcze tego samego dnia wszystkie objawy ustąpiły” – opowiada pan Edward, pierwszy pacjent na świecie leczony nową metodą terapeutyczną… Patrycja Nawojowska Pień mózgu – budowa, funkcje, choroby i badania. Jakie objawy wskazują na jego uszkodzenie? Aleksandra Tchórzewska Po udarze partnerka ReZigiusza ma niedowład ciała. Apeluje do kobiet o badania przed sięgnięciem po antykoncepcję Pod koniec kwietnia 2022 roku Remigiusz Wierzgoń, popularny youtuber, poinformował, że jego dziewczyna Weronika jest w szpitalu. Teraz Weronika wyznała, że przeszła udar i trudno jej wrócić do sprawności. Za pośrednictwem… Magdalena Bury „Nigdy nie wiemy co nas czeka, ja w wieku 27 lat dostałam udaru” – pisze Weronika, partnerka ReZigiusza, jednego z najpopularniejszych youtuberów w Polsce "Badajcie się, wystarczą badania krwi, u mnie tego zabrakło. Świat obrócił się o 180 stopni" - napisała na swoim profilu na Instagramie Weronika, partnerka ReZigiusza, jednego z najpopularniejszych youtuberów w Polsce. Kilka… Aleksandra Tchórzewska Hailey Bieber przeszła operację serca. W poruszającym nagraniu opowiedziała o wadzie, która była przyczyną mikroudaru Hailey Bieber udostępniła poruszające nagranie, w którym opowiedziała swoim fanom o swoich problemach zdrowotnych. Okazuje się, że modelka, a prywatnie żona Justina Biebera, przeszła poważną operację. Zanim jednak lekarze… Ewelina Kaczmarczyk Wpływ COVID-19 na ryzyko udaru mózgu u osób starszych. Wiadomo, kiedy jest najwyższe Katarzyna Głuszak Coraz młodsi Polacy mają zawał. Co robimy źle? Co 10. zawału w Polsce doświadcza osoba przed 45 Młodzi ludzie coraz częściej cierpią z powodu chorób serca i układu krążenia. Większość - na własne życzenie. Co robimy źle? Jak w młodym (i starszym) wieku uniknąć zawału? Magdalena Bury Udar mózgu (apopleksja) – objawy, przyczyny, leczenie Udar mózgu (dawniej: apopleksja) to uszkodzenie, obumarcie fragmentów tego narządu spowodowane zatrzymaniem dopływu krwi do tkanki mózgowej. Co warto wiedzieć o udarze mózgu? I jakie objawy daje apopleksja? Wyjaśniamy. Anna Jastrzębska Innowacyjny implant mózgu przywrócił „mowę” sparaliżowanemu mężczyźnie. Zamienia myśli w słowa Przełomowa technologia pozwoliła sparaliżowanemu mężczyźnie na nowo skomunikować się ze światem - 15 lat po tym, jak udar pozbawił go możliwości mówienia. „Neuroproteza” odczytuje słowa z aktywności elektrycznej mózgu. Magdalena Bury Beata Tadla opowiedziała o swoim udarze. „Całe szczęście, że ludzie, którzy byli ze mną, błyskawicznie wezwali karetkę” "Czas odgrywa tu kluczową rolę. Im szybciej trafimy pod fachową opiekę, tym mniejsze ryzyko śmierci albo trwałej niepełnosprawności" - tak o udarze pisze Beata Tadla. Dziennikarka w swoim poście na Instagramie podzieliła się z… Justyna Mazur Kora mózgowa – funkcje, budowa, zanik i śmierć Kora mózgowa to część istoty szarej mózgu, zlokalizowana na powierzchni mózgu. Stanowi skupisko ogromnej ilości komórek nerwowych odpowiedzialnych za odbieranie, przetwarzanie i przekazywanie impulsów nerwowych. Podział… Julia Krupińska Jedzenie dobre dla mózgu Mózg - nasz główny organ zarządzający. Odpowiada za zdrowie fizyczne i mentalne. A tak często go zaniedbujemy! Zadbajmy, by zdrowo zjadł. Na pewno nam się odwdzięczy: dobrą koncentracją, lepszą pamięcią i mniejszym ryzykiem… Natalia Suchocka Utrata wzroku – chwilowa i nagła. Przyczyny nagłej ślepoty Nagła lub chwilowa utrata wzroku wymaga konsultacji z lekarzem, nie każda z nich – na szczęście – kończy się trwałą ślepotą. Na ich wystąpienie może wpłynąć wiele czynników, które może rozpoznać jedynie specjalista.… Milena Marchewka Rezonans magnetyczny głowy – wskazania, ile trwa, skutki uboczne Rezonans magnetyczny głowy to badanie często wykorzystywane do diagnostyki zmian w mózgu. Wykrywa udary, nowotwory, pozwala na ocenę stopnia uszkodzeń po urazach. Rezonans magnetyczny głowy można przeprowadzić z kontrastem lub… Magdalena Bury Gienek Loska nie żyje. Zwycięzca X-Factora miał 45 lat Gienek Loska, zwycięzca X-Factora, zmarł wczoraj, 9 września 2020 roku, w domu swojej mamy na Białorusi. Kobieta opiekowała się nim od 2018 roku, czyli od momentu, gdy będąc u niej w odwiedzinach, tuż przed powrotem do Polski,… Julia Krupińska Ile procent ma wino? Ile mogę go wypić? Słyszymy nieraz, że umiarkowane picie wina jest zdrowe. Ale co to znaczy umiarkowane? Raz na tydzień, a może codziennie? Zbyt mało nie da korzyści, a więcej może szkodzić. Podpowiadamy, ile wina można wypić, aby było zdrowo. Jolanta Pawnik Catherine Deneuve: Czasem dochodzi się do momentu, że szuka się nowości i eksperymentów „Jestem aktorką. Nie mogę opowiadać samej prawdy. Zwłaszcza, że nie ma ona w sobie nic fascynującego” – mówi w filmie „Prawda”, który swoją kinową premierę miał w czasie pandemii koronawirusa. Catherine Deneuve… Anna Jastrzębska Lekcja, która może uratować życie! Rusza Akademia Stop Udarom dla nauczycieli Szybko i sprawnie udzielona pierwsza pomoc w udarze mózgu jest kluczowa – to, co się dzieje w organizmie jest bowiem jak pożar. By zwiększyć świadomość tej choroby wśród najmłodszych, Akademia Stop Udarom! udostępniła… Katarzyna Głuszak D-dimery – co to jest? Jak obniżyć zbyt wysoki poziom? D-dimery powstają w procesie rozpuszczania skrzepów. Ich obecność może więc świadczyć o tym, że w organizmie doszło do nieprawidłowego krzepnięcia, które może powodować niedrożność naczyń krwionośnych i stan… Zuzanna Kowalewska Konwulsje – czym są i co może być ich przyczyną? Konwulsje to jedne z najbardziej charakterystycznych objawów choroby ludzkiego organizmu. Mogą być spowodowane wieloma czynnikami i dochodzi do nich stosunkowo często. W tym tekście objaśniamy, czym są drgawki, co może je… Marta Dragan Muniek Staszczyk o życiu po wylewie: choroba zmienia punkt widzenia i uczy pokory Muniek Staszczyk doznał wylewu w lipcu tego roku podczas pobytu w Londynie. Z tego powodu artysta zniknął na kilka miesięcy z życia publicznego, odwołał koncerty, zmienił swój styl życia. Teraz zdecydował się opowiedzieć o tym,… Edyta Brzozowska „Potwornie bolało mnie dosłownie wszystko. Potem mąż mi opowiadał, że nie dawałam się dotknąć, bo dosłownie wyłam z cierpienia” – mówi 30-letnia Natalia, która przeszła udar mózgu Marta Dragan „Zdrowie zaczyna się w głowie”. Neurolożka zachęca kobiety do dbania o zdrowie mózgu Julia Krupińska Chcesz obniżyć poziom złego cholesterolu? Pokochaj białe owoce i warzywa! Jeśli boicie się podwyższonego cholesterolu po świątecznym jajecznym obżarstwie, zjadajcie co najmniej jedno jabłko dziennie. Może być też inny owoc lub warzywo, ale ważny jest jego kolor. Ewa Wojciechowska Emilia Clarke ma za sobą trzy operacje mózgu. Teraz pokazała zdjęcia zrobione po zabiegu Justyna Dudkiewicz Trombektomia ratunkiem dla osób po udarze mózgu Trombektomia mechaniczna to wewnątrznaczyniowy sposób na usunięcie skrzepliny wywołującej udar mózgu. W Polsce pilotaż tej metody będzie realizowany w siedmiu ośrodkach: w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Katowicach,… Julia Krupińska Ser i bajki o cholesterolu Ograniczamy jedzenie serów, bo boimy się o zbyt wysoki cholesterol. Czy słusznie, skoro wielbiciele sera – Francuzi – mają najzdrowsze serca w Europie?! Julia Krupińska Po co rapować o migotaniu przedsionków? Jak wykryć bezobjawową arytmię serca? Samodzielnie, w prosty sposób, słuchając najszybszego rapera na świecie! Migotanie przedsionków, które jest najczęstszym zaburzeniem pracy serca, w Polsce dotyczy blisko 0,5 mln osób. Co to jest udar mózgu i jakie są jego przyczyny? Udar mózgu to obumarcie części tego narządu wskutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Wyróżnia się dwa główne typy udaru: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny Udar niedokrwienny (ok. 4/5 przypadków udaru mózgu) powstaje wtedy, gdy tętnica zaopatrująca jakąś część mózgu w krew staje się niedrożna, tzn. krew nie przepływa przez nią lub przepływa z ilości niewystarczającej, aby komórki mózgu otrzymały jej tyle, ile potrzebują. Najczęstszą przyczyną zwężenia lub zatkania tętnicy jest miażdżyca. Tak zwane blaszki miażdżycowe (składające się głównie z cholesterolu odkładającego się w ścianie naczynia krwionośnego) stopniowo narastają i coraz bardziej zwężają światło tętnicy, aż w końcu dochodzi do jej całkowitego zablokowania, zwykle wskutek powstania zakrzepu krwi w miejscu zwężenia (wówczas przepływ krwi nagle ustaje). Inną, częstą przyczyną zatkania tętnicy jest jej zator, czyli zablokowanie przez skrzeplinę powstałą w sercu (np. w czasie migotania przedsionków albo na powierzchni zmienionych chorobowo lub sztucznych zastawek serca, bądź w lewej komorze serca po zawale) lub, sporadycznie, w żyłach kończyn – u osób, u których istnieje drożne połączenie między prawym i lewym przedsionkiem serca (tzw. przetrwały otwór owalny). Zator może też wystąpić, gdy fragmenty pękniętej blaszki miażdżycowej, np. w tętnicach szyjnych, odrywają się, docierają z prądem krwi do tętnicy mózgowej i ją zatykają. Kiedy doszło do samoistnego udrożnienia tętnicy, zanim niedokrwione komórki mózgu zostały nieodwracalnie zniszczone, mamy do czynienia z „niedoszłym” udarem – napadem przemijającego niedokrwienia mózgu. Udar krwotoczny Udar krwotoczny (ok. 1/5 przypadków udaru) powstaje w wyniku pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie (potocznie: wylew), wskutek czego krew nie dociera do tkanki mózgowej w obszarze zaopatrywanym przez pękniętą tętnicę. Krew wydostająca się z uszkodzonego naczynia niszczy okoliczną tkankę nerwową i powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, co zaburza czynność całego mózgu (a nie tylko komórek w miejscu udaru). Udary krwotoczne dzieli się na krwotoki śródmózgowe (uszkodzone naczynie znajduje się wewnątrz mózgu) i krwotoki podpajęczynówkowe (uszkodzone naczynie znajduje się na powierzchni mózgu, a krew gromadzi się między mózgiem a otaczającą go ochronną błoną, zwaną oponą pajęczą). Główną przyczyną krwotoku śródmózgowego jest wieloletnie nadciśnienie tętnicze, powodujące powstawanie tzw. mikrotętniaków (poszerzeń małych tętnic), których ściany są podatne na pęknięcie. Krwotok podpajęczynówkowy zwykle jest spowodowany pęknięciem większego tętniaka lub naczyniaka, będącego skutkiem wrodzonej wady ściany naczynia. Udary krwotoczne są zwykle cięższe niż udary niedokrwienne, częściej kończą się śmiercią lub znaczną niepełnosprawnością, a możliwości ich leczenia są bardziej ograniczone. Jak często występuje udar mózgu? W krajach rozwiniętych każdego roku na udar mózgu zapadają 2 na 1000 osób w populacji ogólnej, ale aż 10 na 1000 osób po 65. roku życia. Udar niedokrwienny występuje najczęściej u osób starszych, natomiast udar krwotoczny zdarza się nierzadko w młodym wieku, jeśli przyczyną są wady budowy ściany tętnic. Jak się objawia udar mózgu? Objawy udaru zależą od tego, jaka część mózgu została uszkodzona. Zatkanie tętnicy doprowadzającej krew do niewielkiego obszaru mózgu powoduje zazwyczaj niewielkie objawy, ale jeśli w tym obszarze znajdują się życiowo ważne struktury (np. ośrodki odpowiedzialne za krążenie krwi i oddychanie, w pniu mózgu), to następstwa ich niedokrwienia mogą być bardzo poważne. Najczęstsze objawy udaru to: osłabienie mięśni twarzy, przejawiające się np. opadnięciem kącika ust po jednej stronie; osłabienie (niedowład) kończyny górnej lub dolnej, albo i górnej i dolnej po tej samej stronie ciała (ale po przeciwnej stronie niż ognisko udaru); chory ma trudności w poruszaniu kończyną, a w skrajnych przypadkach nie może nią wykonać żadnego ruchu; niekiedy towarzyszy temu uczucie drętwienia połowy ciała lub jakiegoś obszaru w obrębie jednej połowy ciała; zaburzenia widzenia, takie jak podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, a nawet całkowitą utratę widzenia (najczęściej w jednym oku); osłabienie mięśni języka i gardła, co może się ujawnić trudnościami w połykaniu i mówieniu; chory może się krztusić w czasie jedzenia, a jego mowa staje się niewyraźna i trudna do zrozumienia (tzw. dyzartria); zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów – ruchy chorego nagle stają się niezgrabne, potyka się, upuszcza przedmioty, ma trudności w ubieraniu się; nagły, bardzo silny ból głowy – zwłaszcza w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego; zaburzenia lub utrata przytomności – rozległy udar (znacznej części lub szczególnie ważnych części mózgu) może sprawić, że chory staje się senny, trudno go rozbudzić, mówi nieskładnie, nie wie, gdzie się znajduje i co się z nim dzieje, albo całkowicie traci przytomność. Objawy mogą się nasilać, a następnie, w ciągu kilku lub kilkunastu godzin, częściowo lub całkowicie ustępować, po czym ponownie się nasilać. Jeżeli objawy ustąpią całkowicie przed upływem 24 godzin, to rozpoznaje się napad przemijającego niedokrwienia mózgu. Do około 1/3 udarów dochodzi w czasie snu, a chory stwierdza objawy po przebudzeniu. Co robić w razie wystąpienia objawów? Każdy udar mózgu, nawet z niewielkimi objawami, jest stanem zagrożenia życia i wymaga jak najszybszego leczenia w szpitalu, najlepiej na tzw. oddziale udarowym, wyspecjalizowanym w opiece nad chorymi z udarem. Dotyczy to także napadu przemijającego niedokrwienia mózgu (nawet krótkotrwałego), ponieważ bardzo często poprzedza on o kilka godzin lub dni udar mózgu. Komórki mózgu są bardzo wrażliwe na niedotlenienie i zaczynają umierać już po 4 minutach od wystąpienia udaru. Wielu chorych kwalifikuje się do leczenia, które może odwrócić lub znacznie ograniczyć skutki udaru, pod warunkiem, że leczenie to zostanie zastosowane nie później niż 3 godziny od początku udaru. Liczy się zatem każda sekunda i najważniejsze, co można i należy zrobić, podejrzewając udar mózgu u siebie lub innej osoby, to jak najszybciej zadzwonić po pogotowie ratunkowe. Jak najszybsze dotarcie do szpitala może uratować życie lub uchronić przed ciężką niepełnosprawnością. Nie wolno czekać, aż objawy same ustąpią, próbować się kontaktować ze swoim lekarzem rodzinnym, przyjmować jakichkolwiek leków ani jechać do szpitala samemu lub czekać na podwiezienie przez kogoś innego. Jak lekarz ustala diagnozę udaru mózgu? Lekarz rozpoznaje udar mózgu na podstawie stwierdzonych objawów oraz obrazu tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego głowy. Niezwłocznie wykonane obrazowanie techniką tomografii komputerowej pozwala rozróżnić udar niedokrwienny i krwotoczny (co ma znaczenie dla sposobu leczenia – zob. niżej) oraz ustalić, czy chory nie ma obrzęku mózgu lub innych zmian wymagających specjalnego postępowania. W początkowym okresie udaru najczęściej nie widać jeszcze, jak duży obszar mózgu uległ uszkodzeniu. Pokaże to dopiero tomografia komputerowa wykonana po kilku dniach i tygodniach (dlatego często badanie to wielokrotnie się powtarza). Jeszcze dokładniej obszar udaru można ocenić w badaniu techniką rezonansu magnetycznego. Wykonuje się także inne badania, takie jak ultrasonografia tętnic szyjnych, echokardiografia i arteriografia tętnic mózgowych oraz badania krwi. Służą one ustaleniu przyczyny udaru mózgu. Jakie są sposoby leczenia udaru mózgu? Początkowe leczenie ma celu zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych. Lekarz może zdecydować np. o podłączeniu kroplówki (w celu podawania leków lub uzupełniania płynów i substancji odżywczych), podaniu tlenu do oddychania przez maskę (w celu zwiększenia zaopatrzenia mózgu w tlen) lub podłączeniu respiratora, tj. urządzenia wspomagającego oddychanie (jeżeli chory ma trudności z oddychaniem). Jeżeli od początku udaru (pojawienia się pierwszych objawów) upłynęło mniej niż 3 godziny (a w szczególnych przypadkach nawet do 6 godzin), możliwe jest zastosowanie tkankowego aktywatora plazminogenu (tPA, alteplazy) – leku rozpuszczającego zakrzep zatykający tętnicę. Takie leczenie upośledza jednak ogólną krzepliwość krwi i wiąże się z ryzykiem krwawienia. Stosuje się je wyłącznie u chorych z udarem niedokrwiennym. Alteplazy nie można więc zastosować w przypadku udaru krwotocznego ani u chorych, którzy niedawno przebyli zabieg chirurgiczny (mógłby wystąpić krwotok z rany). Jeżeli jednak tętnica pozostaje zatkana dłużej niż kilka godzin, niedotlenione komórki mózgu ulegają nieodwracalnym zmianom i obumierają. Leczenie tkankowym aktywatorem plazminogenu nie jest już wówczas przydatne. Należy pamiętać, że początek udaru określa się jako ostatni punkt czasowy, kiedy pacjent na pewno był zdrowy (tzn. nie miał objawów udaru). Ponieważ w około jednej trzeciej przypadków do udaru dochodzi w czasie snu, w chwili, gdy chory zauważa objawy (po obudzeniu się), bywa już często za późno na podjęcie leczenia tkankowym aktywatorem plazminogenu (wiadomo jedynie, że pacjent na pewno był zdrowy poprzedniego dnia przed pójściem do łóżka). Jeśli chory nie otrzymał alteplazy, to lekarz zwykle zleca aspirynę (kwas acetylosalicylowy), a niekiedy heparynę. W przypadku udaru krwotocznego nie stosuje się wymienionych wyżej leków. Jeśli wylew krwi spowodował niebezpieczny wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, konieczny bywa zabieg neurochirurgiczny. Gdy przyczyną krwawienia śródczaszkowego jest naczyniak mózgu, to czasami wykonuje się zabieg wewnątrznaczyniowy. Nie potwierdzono skuteczności tzw. leków neuroprotekcyjnych w leczeniu udaru mózgu, nie ma więc uzasadnienia dla ich stosowania. Gdy tylko stan chorego się ustabilizuje, konieczna jest odpowiednia pielęgnacja chorego – w zależności od występujących zaburzeń neurologicznych np. odpowiednie żywienie, zapobieganie odleżynom – oraz intensywna rehabilitacja (zob. niżej). Zabiegi te mają podstawowe znaczenie w ograniczeniu niepełnosprawności po udarze mózgu. W początkowym okresie udaru u chorego nieprzytomnego lub mającego porażone kończyny rehabilitacja polega na odpowiednim układaniu i zmianach pozycji ciała w celu zapobieżenia odleżynom i przykurczom. W miarę poprawy stanu chorego program rehabilitacji jest stopniowo rozszerzany o ćwiczenia fizyczne i zabiegi fizjoterapeutyczne, poprawiające sprawność ruchową i ogólne samopoczucie pacjenta. Chorego przygotowuje się do siadania w łóżku i chodzenia. U chorych z niedowładem kończyn potrzebna może być nauka chodzenia z pomocą chodzika lub laski oraz ćwiczenia poprawiające sprawność palców ręki. U niektórych chorych skutkiem udaru może być afazja, czyli trudności w mówieniu lub rozumieniu mowy spowodowane uszkodzeniem ośrodka mowy w mózgu. Chory cierpiący na afazję może mieć trudności w nazywaniu przedmiotów, nie może sobie przypomnieć imion znajomych osób lub nie potrafi właściwie budować zdań. Pomocą chorym z afazją służy logopeda. Leczenie rehabilitacyjne rozpoczęte w ostrym okresie udaru może być później kontynuowane na specjalistycznym oddziale rehabilitacji neurologicznej. Celem pobytu na takim oddziale jest terapia zajęciowa i nauka funkcjonowania w życiu codziennym oraz przystosowanie do pracy zawodowej pomimo ewentualnych ograniczeń wynikających z zaburzeń neurologicznych pozostałych po udarze. Pokonanie trudności emocjonalnych ułatwia psychoterapia. Pomocy udzielają też stowarzyszenia chorych. Czy jest możliwe całkowite wyleczenie udaru mózgu? Chory z udarem niedokrwiennym, który odpowiednio wcześnie otrzymał alteplazę, ma bardzo duże szanse na całkowite ustąpienie zaburzeń neurologicznych. U większości chorych, którzy doznali udaru mózgu, zwłaszcza tych, którzy nie otrzymali alteplazy, zaburzenia neurologiczne z upływem czasu częściowo się zmniejszają, ale zwykle nie ustępują całkowicie. Komórki mózgu, które obumarły, już się nie zregenerują, ale nie wszystkie niedotlenione komórki ulegają nieodwracalnemu uszkodzeniu. Wiele z nich po początkowym „szoku”, jakim był dla nich udar, są zdolne na nowo podjąć swoją pracę. Ponadto, dzięki tzw. plastyczności mózgu, niektóre komórki są w stanie częściowo przejąć funkcję komórek, które zginęły. Plastyczność mózgu jest zazwyczaj tym większa, im młodszy jest chory. W odzyskiwaniu utraconej sprawności bardzo pomaga rehabilitacja odpowiednio dostosowana do potrzeb chorego. Nawet pomimo najlepszej opieki medycznej umiera około 1/3 chorych, którzy doznali udaru (1/2 chorych z udarem krwotocznym), co sprawia, że udar mózgu jest trzecią pod względem częstości przyczyną zgonów, po nowotworach i chorobach serca. Wielu chorych do końca życia cierpi z powodu ciężkiej niepełnosprawności, niejednokrotnie mając ograniczony kontakt z otoczeniem i wymagając stałej opieki innych osób. Najczęściej dotyczy to chorych, których stan od początku udaru był bardzo ciężki (np. wskutek zatkania dużej tętnicy, doprowadzającej krew do dużej części mózgu). Co należy robić po zakończeniu leczenia? Po zakończeniu leczenia w szpitalu kontynuuje się odpowiednią rehabilitację. Opiekę w domu nad niepełnosprawnym chorym po udarze mózgu omówiono w tekście „Opieka nad chorym w domu”. Ponadto lekarz będzie dążył do usunięcia przyczyny udaru, aby zapobiec wystąpieniu kolejnego udaru w przyszłości. Przede wszystkim konieczne jest skuteczne leczenie chorób, które zwiększają zagrożenie udarem mózgu, czyli nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, hipercholesterolemii (czyli dużego stężenia cholesterolu we krwi). Obejmuje ono, oprócz przyjmowania odpowiednich leków, właściwą dietę, aktywność fizyczną i niepalenie tytoniu (zob. odpowiednie rozdziały). Jeśli nie została usunięta przyczyna powstawania skrzeplin w sercu, co grozi kolejnymi zatorami mózgowymi (zob. wyżej), to chory do końca życia powinien przyjmować leki hamujące krzepnięcie krwi, tzw. doustne antykoagulanty. Jeśli przyczyną udaru było zwężenie tętnicy szyjnej, lekarz może uznać za wskazane poszerzenie zwężenia za pomocą cewnika wprowadzonego do tętnicy i wszczepienie w miejscu zwężenia tzw. Stentu, w celu utrzymania dobrego przepływu krwi. Niekiedy w celu udrożnienia tętnicy wykonuje się operację nazywaną endarterektomią szyjną. Każdy chory po udarze niedokrwiennym lub napadzie przemijającego niedokrwienia mózgu, jeśli nie musi przyjmować leku hamującego krzepliwość krwi (zob. wyżej), powinien zażywać lek hamujący czynność płytek krwi – aspirynę, klopidogrel lub tiklopidynę (wybór leku należy do lekarza). Co robić, aby uniknąć zachorowania? Zapobieganie udarom mózgu u osób zdrowych (tzw. profilaktyka pierwotna) polega na zapobieganiu chorobom zwiększającym zagrożenie udarem (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca) oraz na wczesnym ich wykrywaniu i skutecznym leczeniu. Przejdź do zawartości StartPoznaj NeuroAiD™Efektywność NeuroAiD™Rehabilitacja po udarze mózguOpinieBaza wiedzyBezpłatne konsultacje w zakresie udaru mózguKup NeuroAiD™StartPoznaj NeuroAiD™Efektywność NeuroAiD™Rehabilitacja po udarze mózguOpinieBaza wiedzyBezpłatne konsultacje w zakresie udaru mózguKup NeuroAiD™ Jak wyjść z afazji po udarze mózgu? Udar mózgu ma zazwyczaj bardzo poważne konsekwencje zdrowotne. Jednym z podstawowych problemów jest afazja, a więc utrata możliwości mowy. Wychodzenie z afazji bywa trudne i przede wszystkim dość długotrwałe, a kluczową rolę odgrywa profesjonalna rehabilitacja, w tym terapia logopedyczna. Afazja po udarze mózgu – przykre statystyki Jednym z najczęściej występujących następstw udaru mózgu jest afazja. Ponad 70% udarowców cierpi z powodu afazji, która może mieć różny charakter. Najczęściej będzie to niewyraźna mowa, a ponadto trudności w zrozumieniu słów wypowiadanych przez inną osobę, braki w słownictwie, nieumiejętność budowania poprawnych gramatycznie zdań, kłopot z zapamiętywaniem czy też problemy z wychwyceniem i zrozumieniem ironii, żartu bądź metafory. Terapia afazji powinna zacząć się praktycznie od razu – im wcześniej zacznie się ćwiczenia, tym większa szansa na całkowite przywrócenie zdolności mowy i rozumienia. Jednak badania przeprowadzone w 2016 roku przez fundację Udar Mózgu pokazały, że tylko 54% chorych współpracowało z neurologopedą w trakcie pobytu w szpitalu. Co więcej, jedynie połowa udarowców korzysta z terapii po wyjściu ze szpitala. Aż 60% z nich musi płacić za terapię z własnej kieszeni, więc spotkania terapeutyczne odbywają się zdecydowanie zbyt rzadko – 1/3 ma zajęcia raz w tygodniu, a pozostali dwa razy w miesiącu. Różne rodzaje afazji Udar mózgu często powoduje zaburzenia mowy, które mają charakter afazji bądź dyzartrii. W tym drugim przypadku pacjent nie zostaje pozbawiony myślenia, a jedynie artykulacji oraz krótszej fazy wydechu. Przejawia się to mową bełkotliwą, a także skróconym oddechem. W wyniku tego chory może się krztusić przy spożywaniu pokarmów. Jeżeli dochodzi do tzw. anartrii, to nie tylko wydobycie jakiegokolwiek dźwięku okazuje się niemożliwe, ale również połykanie. Konieczne wtedy jest założenie sondy ułatwiającej podawanie pokarmów. Należy przy tym podkreślić, że udarowiec jest w stanie komunikować się z innymi za pomocą pisma. Kiedy zaś dochodzi do afazji, to poza samymi problemami z mówieniem mamy jeszcze do czynienia z problemami z rozumieniem, czytaniem i pisaniem. Zaburzona jest też gestykulacja. W takiej sytuacji naprawdę trudno dojść do harmonii z chorym, który po prostu ma kłopot z przyswojeniem najprostszych poleceń. To zarazem znacznie utrudnia proces rehabilitacji. Wyróżnia się trzy rodzaje afazji: Afazja sensoryczna, czyli czuciowa Deficyt związany jest z odbiorem mowy, więc chory ma trudności ze zrozumieniem tego, co się do niego mówi. W konsekwencji nie reaguje nawet na najprostsze polecenia. Afazja motoryczna, czyli ruchowa Uwidacznia się kłopotami z mówieniem. Czasami będzie to niemożność budowania dłuższych wypowiedzi, ale często dochodzi do problemów z wydobyciem jakiegokolwiek dźwięku. Przy afazji motorycznej udarowiec może też nieświadomie przekręcać słowa albo powtarzać wielokrotnie wcześniej usłyszany tekst. Afazja amnestyczna Objawia się trudnościami z nazywaniem przedmiotów i to pomimo tego, że pacjent doskonale wie, o jaki przedmiot chodzi i do czego on służy. Udar mózgu najczęściej skutkuje afazją mieszaną bądź afazją całkowitą, kiedy chory niczego nie rozumie i nie jest w stanie nic powiedzieć. Jak wyjść z afazji po udarze? Warto podkreślić, że afazja po udarze w dużym stopniu przeszkadza w normalnym komunikowaniu się z osobą chorą, a to jednocześnie utrudnia proces rehabilitacji. Co ciekawe, ośrodki odpowiedzialne za mowę oraz za ruch ręki są położone obok siebie w mózgu. Oznacza to, że usprawnienie ręki automatycznie pobudza ośrodki związane z mową i odwrotnie – poprawa mówienia przyczynia się do poprawy sprawności ręki. Dlatego też tak ważne jest, aby jednocześnie prowadzić terapię ruchową i logopedyczną. Odzyskiwanie zdolności rozumienia i wypowiadania słów nie jest łatwe, a przede wszystkim wymaga czasu oraz terapii dobranej indywidualnie pod konkretnego pacjenta. Należy uwzględnić jego stan zdrowia, kondycję psychiczną, aktualne umiejętności i możliwości, a także temperament. Oczywiście im wcześniej rozpocznie się terapia, tym większe szanse na pełne odzyskanie mowy. Neurologopeda stymuluje więc i pobudza neuroplastyczność mózgu udarowca jeszcze w szpitalu. Chodzi o to, aby wykorzystać tę specyficzną zdolność mózgu, a w zasadzie komórek nerwowych, do tworzenia nowych połączeń. Dzięki temu mózg powoli odbudowuje się i naprawia uszkodzone funkcje – odzyskuje się zdolność zapamiętywania i uczenia. Terapia neurologopedyczna powinna być kontynuowana po opuszczeniu szpitala przez pacjenta. Może mieć miejsce w domu, ale także w ośrodkach rehabilitacyjnych. Warto również podkreślić niezwykle istotną rolę najbliższych chorego w jego dochodzeniu do zdrowia po udarze mózgu. To przede wszystkim kwestia zrozumienia afazji i swoistego zamknięcia się osoby po udarze w swoim świecie, co wynika ze specyfiki problemu. Brak reakcji na polecenia lub pytania jest przecież efektem deficytów w mózgu, a nie złośliwości osoby chorej. W wielu przypadkach jednocześnie dochodzi też do obniżenia zdolności intelektualnych.

udar mózgu kiedy wraca mowa